Out of India

Vier maanden lang heb ik doorgebracht in het kleverige web van de Indiase bureaucratie. Ondanks talloze e-mails, brieven en telefoontjes ('Welcome to the embassy of India, the Hague. For visa services, press 1' - ik schrik nog wel eens wakker met die lijzige stem in m'n hoofd) bleven ze weigeren mij een langdurig journalistenvisum te verstrekken.

Herhaaldelijk aandringen van opdrachtgevers als Elsevier en de GPD-bladen mocht niet baten. Aanvankelijk voerde de dienstdoende ambtenaar, ene meneer Pankaj Sharma, aan dat een journalist voor een verblijf langer dan drie maanden een arbeidscontract nodig heeft. Dat is, zelfs als ik dat zelf zou willen, voor mijn opdrachtgevers uitgesloten.

Begin augustus kreeg ik te horen dat ik zo'n kortlopend visum opnieuw zou kunnen krijgen. Als ik dan, in de woorden van Sharma, 'good stories about India' schrijf, willen ze tegen die tijd opnieuw overwegen of ik langer mag blijven.

Tja. Behalve dat dat neerkomt op censuur, betekent het ook dat ik over drie maanden hetzelfde slopende proces moet doormaken. Dat is geen basis voor een langdurig verblijf - uiteindelijk de noodzakelijke meerwaarde van een correspondent.

Een correspondent die trouwens een steeds grotere zeldzaamheid gaat worden, gezien het feit dat India niet het enige land is dat zulke visumregels hanteert, en gezien het gestage tempo waarin Nederlandse media hun vaste correspondentennetwerken afbouwen. Als die niet door freelancers vervangen kunnen worden, blijft alleen berichtgeving van persbureaus over.

Een T-Ford voor de 21ste eeuw

Gisteren was ik bij de spectaculaire lancering van de Tata Nano, waar ik maandag voor de GPD al een stuk over schreef. Het is voor 1500 euro een hele basic auto, zij het ruimer en comfortabeler dan ik had verwacht.

Hoe dan ook zal het geringe aanbod in elk geval de komende twee jaar bij lange na niet kunnen voldoen aan de zo zorgvuldig gehypte vraag. Tata heeft productieproblemen nadat protesten tegen landonteigening in de ene staat de autobouwer dwongen de bijna voltooide fabriek te verplaatsen.

Dat zijn nu eenmaal de lasten van een democratie, verzuchtte een Indiase journalist naast me: in China was die fabriek er rücksichtslos neergezet. De aimabele grootindustrieel Ratan Tata zelf sprak op de persconferentie met een zekere lichtvoetige mismoedigheid over de problemen.

Op dezelfde massale persbijeenkomt vroeg een Britse journalist (kaalgeschoren, klein brilletje, een soort Giphart) van de Daily Telegraph hoeveel een fabrieksarbeider aan de lopende Nano-banden verdient. De Telegraph, inderdaad, die normaal gesproken luidruchtig de genoegens van globalisering verkondigt (zolang die geen Britse banen kost of extra immigratie oplevert).

De beleefde Tata overlegde even met zijn CFO. De zaal was ineens rumoerig. Rond de 150.000 roepi (2300 euro) per jaar, luidde het antwoord. De journalist had een triomfalistische grijns op zijn zelfvoldane tronie. Zie je wel.

Maar Tata zelf voegde daaraan toe dat zijn arbeiders hetzelfde verdienen in fabrieken waar veel duurdere modellen worden gemaakt. De suggestie dat de prijs alleen door uitbuiting zo laag kan zijn, is dus...kwaadaardig te noemen (een misschien wel revanchistische kwaadaardigheid, die ik wel vaker meen te bespeuren in de rechtse Britse media als het over de oude kolonie gaat).

Hoe dan ook, met 150.000 roepi per jaar kan dezelfde arbeider, met behulp van de financieringsplannen die Tata tegelijkertijd onthulde, zichzelf deze auto best permitteren (iets wat de naaistertjes van de Nike-fabrieken hier niet kunnen zeggen over hún produkt).

Al duurt het nog even, de Tata Nano wordt de T-ford van de 21ste eeuw.

Bittere strijd om Gandhi's spullen

Het was al nauwelijks een reëel voorstel maar de Indiase regering heeft het voor de zekerheid toch even publiekelijk van de hand gewezen: het land gaat niet miljarden extra besteden aan armenzorg, of miljoenen aan een internationale Gandhi-expositie, alleen omdat vredesactivist James Otis dat wil.

Otis is in het bezit van de schamele bezittingen van de beroemdste Indiër, Mahatma Gandhi. De spullen van de geweldloze vrijheidsstrijder - het typerende brilletje, een paar sandalen, een horloge, een bord en kom en wat papierwerk - zouden vandaag in New York worden geveild.

Een achterkleinzoon van Gandhi in Londen maakte eind vorige maand bezwaar tegen de veiling: een belediging voor India die moet worden verboden. En als het even kan wil hij ook de koh-i-noor terug. Maar een inzamelactie onder expats bracht beschamend weinig op.

Eergisteren bepaalde het hooggerechtshof in Delhi dat de verkoop illegaal is. Met die uitspraak in de hand probeert de Indiase regering nu langs diplomatieke weg de veiling te stoppen.

Toch merk ik weinig van massale verontwaardiging onder Indiërs. Weliswaar is de Gandhi-cultus hier ogenschijnlijk nog springlevend. Ieder dorp met meer dan een paar straten heeft de grootste naar hem vernoemd. Een plaats is pas een stad als er op een centraal verkeerspleintje een liefst verguld beeld van een schaars geklede 'Bapu' staat.

Die alomaanwezigheid heeft hij ook te danken aan de Congrespartij, waar hij onlosmakelijk mee verbonden is en die hem jarenlang heeft opgevoerd als symbool van nationale eenheid. Maar de corrupte en nepotistische Congrespartij hangt veel Indiërs al lang de keel uit.

Misschien winden ze zich daarom niet al te zeer op over de veiling. Hoe dan ook een verstandige reactie, want als de Indiase regering niet zo'n stennis had geschopt, had ze waarschijnlijk anoniem biedend de spullen voor een fractie kunnen bemachtigen.

En veel Indiërs ontgaat ook niet de ironie: Biedoorlog en bittere strijd om de schamele spulletjes van een anti-materialistische pacifist.

Verdeeldheid zaaien doe je samen

Deze week schreef de Wereldhindoeraad (VHP) een brief aan de dertien belangrijkste Indiase islamitische organisaties. Of de heren ulema even een fatwa willen uitvaardigen om terreur in India onislamitisch te verklaren.

De moslimleiders wordt verzocht expliciet te stellen dat hindoes geen kafirs (heidenen) zijn, en dat India geen legitiem doelwit vormt van heilige islamitische oorlogvoering, jihad.

Moslimleiders wuifden de eisen vandaag schouderophalend weg: ze ageren dagelijks tegen terreur en religieuze haat. Indiase moslims houden van hun land en niemand in de gemeenschap beschouwt India of hindoes als doelwit. De eis is dus irrelevant

Een begrijpelijke reactie. Het eisen van zulke loyaliteitsverklaringen van moslimminderheden - ook bepaalde westerse politici niet vreemd - komt neer op een motie van wantrouwen tegen de hele bevolkingsgroep.

Anderzijds is de angst voor islamitische terreur van eigen bodem niet ongegrond. Goedbedoelde anti-terreurcampagnes vanuit de islamitische gemeenschap en ondubbelzinnige veroordeling van terroristen kunnen niet doen vergeten dat India in 2007 na Irak de meeste terreurslachtoffers telde.

Maar juist het zaaien van verdeeldheid tussen moslimminderheden en overige bevolkingsgroepen is een expliciet strategisch doel van islamitische terreurgroepen.

En nergens is daarvoor de bodem zo vruchtbaar als in India, waar religieus geweld altijd op de loer ligt, en waar meer moslims wonen (ca. 154 miljoen) dan in welk ander land dan ook, op Indonesië na.

Verdeeldheid zaaien doen extremisten van alle gezindten het liefst samen. Zo ook hier. De organisatie achter de brief - of is het een dwangbevel? - aan de moslimleiders is gelieerd aan verschillende radicale hindoeïstische groeperingen, en aan hindoepartij BJP.

Een goedkope verkiezingsstunt dus. Handel in angst, kapitaliserend op woede en wantrouwen na de aanslagen van november in Mumbai, en speculerend op onwil van moslimorganisaties om zich de islamitische wet te laten voorschrijven.

Gelukkig bieden rendementen uit het verleden geen garantie voor de toekomst.

Every slumdog has its day!

Slumdog Millionaire sleepte dit jaar de meeste Oscars in de wacht, waaronder de belangrijkste voor Beste Film van 2008. Gezien de concurrentie niet meer dan terecht.

De film wekte enige controverse, binnen maar vooral buiten India. Binnen India leidde het scheldwoord 'slumdog' in de titel tot verontwaardiging onder sloppenwijkbewoners. Althans, hun zelfbenoemde vertegenwoordigers, wat heel iets anders is.

In de media en op straat heb ik hierover weinig vernomen - maar dat kan ook komen doordat slumdogs, zoals verreweg de meeste Indiërs - geen geld hebben voor de dure bioscopen waar de film draait. En sowieso de voorkeur geven aan het gangbare Bollywood-escapisme.

Ook zouden hindoes zich druk hebben gemaakt over oneerbiedige beelden van Rama - een jongetje dat zich verkleedt als de belangrijke godheid. In sommige plaatsen wisten deze hindoes vertoning te voorkomen. Letterlijk een handvol mensen ging in Mumbai de straat op om te protesteren.

Goed, hindoe-extremisten grijpen de laatste tijd alles aan om van zich te doen spreken. Van de andere kant waren er in verschillende hindoetempels afgelopen weekend ceremonies en gebeden om de film bij de Oscaruitreiking een steuntje in de rug te geven.

Verder was er nog Bollywood superster Amitabh Bachchan, die de film zou hebben bekritiseerd vanwege het eenzijdige beeld dat die van India schetst. Hij ontkende dat later in alle toonaarden.

Maar de heftigste controverse speelde zich toch af op de opiniepagina's van buitenlandse kranten. Opmerkelijk genoeg waren het vooral autochtone Britse scribenten die zich druk maakten. Een van hen trok de schrille term 'armoedeporno' uit de kast.

Dat slaat nergens op. Als Slumdog armoedeporno is, dan is heel India één grote, permanente orgie van de extreemste soort. Een film die hier speelt zónder de alomaanwezige armoede te tonen - zoals de meeste Bollywoodfilms - zou hypocriet zijn. En overigens is de sloppenwijk in de film slechts het decor voor wat in de eerste plaats een zelfs wat zoetsappig liefdesverhaal is.

De fractie van de Indiase bevolking die er kennis van neemt, zal vooral trots zijn op het recordaantal Oscars dat hun landgenoten dit jaar wonnen. De film zelf, al ruim een maand in de bioscopen, is hier nog geen hit. Maar dat kan nog komen.

Lokale democratie (2): knokpartij

Gemeenteraadsleden die de vergaderkamer van de oppositie openbreken om een ongehoorzame collega te 'ontvoeren', woedende politici die de raadszaal kort en klein slaan en elkaar in de haren vliegen, en een politiecommissaris die 'geamuseerd' toekijkt en bevelen tot ingrijpen stoïcijns negeert.

Zoals de absurdistische aanloop al deed vermoeden zijn de burgemeestersverkiezingen in Mysore tumultueus verlopen. Ik mocht het stadhuis niet in, en ook de lokale pers kon de zitting niet bijwonen.

Maar goed, Mysore heeft een nieuwe burgemeester. Een lid van een zogenoemde 'achtergestelde kaste' - waarvoor de post is gereserveerd, positieve discriminatie is inherent aan Indiase politiek - maar ook echtgenoot van een raadslid, zoon van een vorige burgemeester, neef van de nieuwe loco-burgemeester, enz.

Geen wonder dat maatschappelijke, religieuze en etnische groepen hier dag in dag uit alles uit de kast halen om in de zogeheten 'scheduled castes and tribes' indeling te komen. Een voortdurende strijd om de meeste achterstelling.

Lokale democratie (1): Verstoppertje

In het stadje Mysore kiest de gemeenteraad vandaag een nieuwe burgemeester. Net als in Nederland is dat een nogal ondoorzichtig proces, met veel gerommel onder tafel en handjeklap tussen partijen. Alleen gaat het er hier een stuk harder aan toe.

De aanloop naar de verkiezingen is tamelijk absurd. De partijen spelen letterlijk verstoppertje met hun eigen politici, die van de ene naar de andere geheime lokatie worden gesleept. Hun mobiele telefoons worden ingenomen en ze worden nauwgezet in de gaten gehouden.

Dat is een gevolg van een campagne van hindoepartij BJP, om raadsleden los te weken van de concurrerende Congrespartij. Weliswaar een ideologische tegenhanger, maar beloften van baantjes en keiharde cash overbruggen ook de meest principiële verschillen.

Het 'stropen' van politieke tegenstanders leek deze week succesvol: de BJP kaapte genoeg Congresleden en Onafhankelijken weg om de vereiste meerderheid te krijgen. Maar de Congrespartij nam tegenmaatregelen.

Zo zijn alle overgebleven 'loyale' raadsleden in het diepste geheim, en zonder hun BlackBerry's, overgebracht naar een resort op onbekende lokatie, om ze volledig te isoleren. Intussen organiseren Congresleden met onverhuld sarcasme inzamelingen in de wijken van de overlopers, om ze 'terug te kunnen kopen'.

Ook hield de partij protesten bij de woningen van overgelopen raadsleden. Die waren natuurlijk niet thuis, want de BJP verbergt op zijn beurt de omgekochte politici. Maar met minder succes: op het laatste moment keerde tenminste één naar de hindoenationalisten overgelopen raadslid - nota ben een moslim - terug in de moederschoot.

De uitslag blijft dus ongewis. De stemming zelf heeft op dit moment plaats, achter gesloten deuren, onder zware bewaking. Op iedere straathoek rond het stadhuis staan rijen politiemannen te paard, traangaskanonnen en gehelmde ordetroepen met gemene bamboestokken klaar om in te grijpen.

Democratie. Hoe dan ook de vermakelijkste regeringsvorm.

Gewone Man belt politici gek

Wouter Bos mag dan koketteren met zijn bosblog, en Maxime Verhagen met zijn twitterverslaving, qua bereikbaarheid en contactbereidheid halen ze het niet bij Indiase politici in de staat Bihar.

In een vlaag van volksliefde verordonneerde de minister-president van die staat dat alle hogere bureaucraten en politici hun mobiele nummer openbaar moeten maken. De Gewone Man (aam admi) zou direct bij hen terecht kunnen met zijn problemen.

Dat hebben ze geweten. De Gewone Man heeft zich sindsdien een onverbeterlijke zeurpiet, stalker en treiteraar betoond, zonder een greintje respect voor nachtrust en gezinsleven van de boven-hem-gestelden.

Die ontvangen in het holst van de nacht telefoontjes van nieuwsgierige dorpelingen die alleen willen weten of ze nu echt met de minister spreken. De minister-president zelf is in een week tijd 600 keer gebeld.

'Zelfs in dit late stadium van mijn carrière is deze ervaring een eye-opener,' aldus een uitgeputte Pillai in de Deccan Herald (die zijn mobiele nummer trouwens doodleuk afdrukt in het artikel).

Veel klachten zijn best steekhoudend, en betreffen de inderdaad ergerlijke onderbrekingen van de stroomvoorziening in zo'n beetje het hele land. De oplossing van de energieminister is nu simpel: maak ook het nummer van de voorzitter van de staatsenergieraad openbaar.

'Noteer dit nummer: 9835037460,' aldus de minister in de krant. 'Bel dat maar als er problemen zijn, of als ze geld vragen voor hervatting van de stroomvoorziening.'

Ook de eigenaar van dat nummer kan zijn simkaart nu wel weggooien. Dag en nacht wordt hij gebeld door 'goedgelovige dorpelingen', meldt het artikel. Kan kloppen - hij was het afgelopen half uur in elk geval in gesprek.

Draconische maatregelen voor 'V-day'

Valentijnsdag. Zoals ik al blogde is er door de media met een mengsel van vrees en sensatielust naar toe geleefd, nadat eerder deze maand radicale hindoes dreigden met verstoring van de festiviteiten.

In Bangalore was vrijdag al veel politie op de been. Bij een winkelcentrum waar een bloemverkoper zijn stal had gepimpt met een hart van rode rozen, stond een dozijn agenten met geweren de boel te beveiligen. De situatie was volgens de leidinggevende 'gespannen' - al was er geen hindoeradicaal te bekennen.

Eerder blies de extremistische hindoebeweging Sri Ram Sene het plan af om verliefde koppels zaterdag te dwingen ter plekke in het huwelijk te treden. Toch nemen de autoriteiten geen enkel risico: de leider van Sri Ram Sene is gearresteerd en alleen al in Bangalore zijn honderden mensen preventief in hechtenis genomen.

Draconische maatregelen dus, en die werken: het is rustig in de stad. Kleine groepen demonstranten lopen rond, in gezelschap van een disproportioneel aantal journalisten, fotografen en cameramensen. De betogers dragen A4tjes waarop ze met roze viltstift leuzen over liefde en vrijheid hebben geschreven.

Volgens enkele Indiërs die ik gisteravond sprak hebben veel jongeren zich toch bang laten maken. Ze nemen geen risico en vieren Valentijnsdag liever thuis. 'Gewoon een goed excuus voor de mannen,' oordeelt een Indiër lachend, 'scheelt ze een hoop geld voor romantische dinertjes en hotelkamers.'

Pakistan en Mumbai-terreur: staaltje smart power

Eerder deze week schreef ik dat Pakistan geen belang heeft bij een snelle afhandeling van het onderzoek naar de aanslagen in Mumbai, en tot nog toe dan ook niets anders heeft gedaan dan schaamteloos traineren.

Toch deed Islamabad donderdag een opmerkelijk concessie: Ja, het bloedbad dat gedrogeerde en gehersenspoelde moslimjongens de 26ste november aanrichtten, is althans deels voorbereid op Pakistaanse bodem.

Hoewel de regering zelden met één mond spreekt, zijn de uitspraken van minister van Binnenlandse Zaken Rehman Malik eensluidend. Hij meldde onder meer dat de politie de koper heeft getraceerd van de rubberboten waarmee de terroristen aan land kwamen.

Verschillende sporen leidden naar een schuilplaats van de verboden terreurgroep Lashkar-e-Taiba in Pakistan. Een Pakistaanse handlanger die geldtransacties uitvoerde, is gearresteerd - hij is aangewezen als de hoofdverdachte.

Een andere Pakistaan, die vanuit Barcelona de internettelefonie regelde waarmee de terroristen contact hielden tijdens de slachtpartij, is naar Pakistan gelokt (Malik: 'vraag me niet hoe') en ingerekend.

Uitgebreide informatie dus, waaruit moet blijken dat Pakistan het onderzoek serieus heeft genomen. Toch worden er (wederom) meer vragen opgeroepen dan beantwoord. Zelfs letterlijk, want de minister besloot met een lijst van 30 vragen aan Indiase opsporingsdiensten.

Sommige van die vragen zijn politiek en maatschappelijk explosief - zoals aanwijzingen voor hulp vanaf Indiase bodem. Andere, zoals het verzoek de enige levend opgepakte terrorist in Pakistan te horen, zullen argwaan wekken in India.

Argwaan die toch al wordt gevoed door het feit dat de invloedrijke leider van Lashkar-e-Taiba nog altijd niet is opgepakt, en dat er evenmin duidelijkheid is over de rol van de Pakistaanse inlichtingendienst ISI.

Neemt niet weg dat Pakistan zich op het eerste gezicht bereidwillig heeft getoond. Dat had ongetwijfeld te maken met het bezoek van de nieuwe Amerikaanse speciaal gezant voor Pakistan en Afghanistan, zwaargewicht Richard Holbrooke.

Amerika heeft best wat speelruimte, met de belofte van jaarlijkse miljardensteun aan het geruïneerde Pakistan als wortel en aanvallen van onbemande Amerikaanse drones op Pakistaans grondgebied als stok. Die ruimte heeft de lepe Holbrooke optimaal benut.

'Smart power' indeed!